خداوند در سوره حج (آيه 28) ضمن بيان فريضه بزرگ «حج» سخن از «أيّام مَعْلُومات» گفته است که مؤمنان بايد در آن به ياد خدا باشند. يکى از تفسيرهاى معروفِ «أيّام مَعْلُومات» که در روايات نيز آمده است، ده روز اوّل ماه ذى الحجّه است. بنابراين، هم شب هاى آن عزيز است و هم روزهاى آن.
در حديثى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم که عبادت و کار نيک در هيچ ايّامى به اندازه اين ايّام (ده روز اوّل ماه ذى الحجّه) فضيلت ندارد.
افزون بر اينها، هم صدا شدن با زوّار خانه خدا در اين ماه، و ياد و خاطره مراسم باشکوه حج و معنويّت و برکات آن، حال و هواى ديگرى به انسان مى دهد; مخصوصاً براى کسانى که در سلک زوّار سعادتمند خانه خدا قرار گرفته اند، يا با ياد و خاطره آنها همراهند.
وجود دو «عيد» مهمّ اسلامى عيد قربان (عيد اضحى) و عيد غدير (عيد ولايت) و روز «عرفه» و خاطره دعاى عجيب و بسيار گرانبهاى امام حسين(عليه السلام) در عرفات، شکوه و عظمت خاصّى به اين ماه بخشيده، و سزاوار است همه مؤمنان (مخصوصاً جوانان پاکدل) از فضاى آکنده از معنويّت اين ماه غافل نشوند و در خودسازى و تهذيب نفس بکوشند که به پيشرفت هاى مهمّى نائل مى شوند.
اعمال ماه ذیحجه
نماز ده شب اول
دهه اول این ماه بسی فضیلت و شرافت دارد، این دهه ایامش ایام معلومات است که در قرآن مجید ذکر آن شده است: «و یذکروا اسم الله فی ایّام معلومات».1
از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ مروی است که عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی نزد حق تعالی محبوبتر نیست.2
دهه اول این ماه بسیار با ارزش است تا آن جا که رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرموده اند: «روزهای پاکتر از این دهه، نزد خداوند نیست».3
اعمال دهه اول ذی الحجه
۱٫ روزه گرفتن نه روز اول این دهه
۲٫ در هر شب از دهه اول مابین نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از حمد سوره توحید و سپس این آیه را بخواند: «و واعدنا موسی ثلثین لیله و اتممناهها بعشر فتمّ میقات ربّه اربعین لیله و قال موسی لأخیه هارون اخلفنی فی قومی و اصلح و لا تتّبع سبیل المفسدین» تا شریک ثواب حاجیان گردد، بدون این که از ثواب آنان چیزی کاسته شود.
ما به موسی، سی شب مهلت دادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم و دیدار با خدایش چهل شب کامل گردید. موسی به هارون برادرش گفت: جانشین من در میان قبیله ام باش، آرامش را برقرار ساز و پیروی از راه بدکاران مکن.4
نماز حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ در روز اول
روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد است: اول روزه، که ثواب زیاد دارد، دوم نماز.
نماز حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ که آن چهار رکعت است به دو سلام، مثل نماز امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید پنجاه مرتبه و بعد از سلام تسبیح آن حضرت بخواند و بگوید:
«سبحان ذی العزّ الشّامخ المنیف سبحان ذی الجلال البانخ العظیم سبحان ذی الملک الفاخر القدیم سبحان من یری اثر النّمله فی الصّفا سبحان من یری وقع الطّیر فی الهواء سبحان من هو هکذا و لا هکذا غیره».5
نماز روز عرفه (روز نهم)
چون وقت زوال شد، زیر آسمان رود و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز بخواند، در رکعت اول بعد از حمد سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد سوره کافرون بخواند. به گناهان خویش اقرار و اعتراف نماید و آن گاه بگوید: «سبحان الذی فی السّماء...».6
1. سوره حج، آیه ۲۸٫
2. مفاتیح الجنان، ص ۵۱۰٫
3. تقویم عبادی، ص ۱۰۵٫
4. اقبال، ص ۳۱۷، وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۲۹۶، المصباح المنیر، ص ۴۳۶٫
5. مفاتیح الجنان، ص ۵۱۴٫
6. مفاتیح الجنان، ص
