کتاب و کتابخوانی سنگ بنای توسعه یی فرهنگ و رشد تمدن هاست. این نکته ای است که مسئولان فرهنگی و اجتماعی کشور بارها به آن اشاره کرده اند . در کنار این واقعیت، واقعیت دیگری وجود دارد که با وجود آنکه از این نوع حرف ها در کشور ما زیاد زده می شود اما عملاً " کتابخوانی"  جایگاه رفیع و بلند خود را در جامعه پیدا نکرده است. این واقعیت بیانگر یک نکته ی اساسی است و آن اینکه با سخنرانی و حرف زدن و شعاردادن هیچ کاری به نتیجه نمی رسد، مگر اینکه شرایط تحقیق و امکانات لازم برای این امر یعنی «کتابخوانی» در جامعه میسر گردد. بنابراین باید در کنار حرف های قشنگ و زیبای فرهنگی ،تلاش کرد که زمینه ها و شرایط لازم برای رشد و شکوفایی کتاب و کتابخوانی و نهادینه کردن آن در جامعه فراهم شود. چگونه می توان کتاب وکتابخوانی را در جامعه توسعه و گسترش داد؟ چرا با وجود تلاش های گوناگون و اختصاص بودجه های مختلف برای توسعه کتابخوانی در کشور، هنوز آن طور که باید و شاید، کتابخوانی در جامعه نهادینه نشده است. نظر مردم و کارشناسان متخصص فرهنگی در این زمینه چیست؟  به گفته متخصصان کتابداری، اگر مسئولان فرهنگی کشور واقعاً بخواهند  فرهنگ کتاب و کتابخوانی و مطالعه را در سطح جامعه گسترش دهند، باید دوکار اساسی انجام گیرد: اول آنکه مطالعه دقیق و جامع درباره وضعیت کتابخوانی در ایران انجام دهند و عوامل عدم توسعه کتابخوانی را در جامعه بررسی و تعیین کنند. دوم اینکه پس از انجام این مطالعه جامع، یک طرح ملی با همکاری متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی برای توسعه ی فرهنگ کتابخوانی در جامعه طراحی و شرایط لازم و کافی را برای اجرای آن فراهم سازند. متخصصان فرهنگی اظهار می نمایند بدون مطالعه ، تحقیق و برنامه ریزی اصولی، فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه رونق پیدا نمی کند. زیرا کتابخوانی در جامعه ما با موانع و مشکلات متعددی روبرو است. کتابخانه های مدارس (school libraries) یکی دیگر از موانع توسعه ی فرهنگ کتابخوانی در جامعه است وضعیت اکثر آنها متاثر کننده است و زیر سطح استانده های ذیربط می باشد. گفته "مسعود بهرامی" دبیر یکی از دبیرستهای تهران، اکثر کتابخانه های مدارس در فضایی کوچک ، تنگ و تاریک قرار دارد و کتابهای موجود در آن ها بسیار قدیمی و کهنه و غیر جذاب برای دانش آموزان است. نگارنده این سطور که  به همراه آقای محمدی توکلی مقدم در سال 1382 وضعیت کتابخانه های دبیرستانی استان گیلان را مورد بررسی و تحقیق قرار داده اند، دلیل دیگری بر مدعای فوق الذکر می دانند. کتابهای موجود در این قبیل کتابخانه ها، اکثراً قدیمی، کهنه و غیرجذاب برای دانش آموزان است. " نیاز سنجی اطلاعات" در کتابخانه های آموزشگاهی انجام نمی شود، مجموعه سازی بصورت متمرکز می باشد و نیازهای اطلاعاتی هر آموزشگاه با توجه به وضعیت جغرافیایی و ... نادیده انگاشته می شوند.نداشتن کتابدار متخصص یکی دیگر از مشکلات کتابخانه های مدارس است. این امر موجب می شود که گاه روزها سپری شده و درب کتابخانه های برخی از مدارس اصلاً بروی مراجعان باز نمی شود . در واقع در حال حاضر بود ونبود کتابخانه های مدارس برای معلمان و دانش آموزان فرقی ندارد. زیرا دانش آموزان و معلمان احساس نیاز به وجود این کتابخانه ها نمی کنند و این بیانگر این واقعیت است که ورزش در مدارس جایگاه مشخصی دارد و نهادینه شده است و این در حالی است که کتابخانه چنین جایگاهی را در مدارس ندارد . کتاب و کتابخوانی آزاد نقش کلیدی مانند کتاب های درسی در آموزش و پرورش ندارد و به همین دلیل است که اگر 5 تا 6 هزار مدرسه کشور هم فاقد کتابخانه باشند، هیچ نگرانی برای مدیران ارشد آموزش وپرورش ایجاد نمی کند.  یکی دیگر از موانع اصلی کتابخوانی در مدارس حجم زیاد مطالب درسی است. کنکور سراسری دانشگاهها یکی دیگر از عوامل مانع مطالعه ی کتاب های غیردرسی است. در حال حاضر هدف اصلی دانش آموزان و خانواده ها موفقیت در کنکور سراسری است و همین امر موجب می شود که دانش آموزان به فکر هیچ کتابی جز کتاب درسی نباشند. آزمون سراسری دانشگاهها میزان مطالعه کتابهای غیردرسی دانش آموزان را کاهش داده است. آیا به نظر شما با توجه به اینکه آموزش و پرورش نوین در دنیا به سمت آموزش مهارت های اجتماعی و زندگی به دانش آموزان، حرکت می کند، آزمون سراسری دانشگاه های کشور ما نیز در این راستا حرکت می کند؟  کتابخانه آموزشگاهی، دارای مراکز چند رسانه ای (school media materials center) می باشند. این مراکز نقش بسیار مهمی برای تربیت و تعلیم متخصصان در جوامع خود ایفاء می نمایند. . آمار دقیقی از سرانه مطالعه کتابهای غیردرسی در بین دانش آموزان ایران وجود دارد ولی برای بالا بردن سرانه مطالعه در کشور باید زمینه های آن فراهم شود. برای مثال می توان مطالعه کتاب های غیردرسی را به عنوان یکی از شرایط پذیرش آزمون سراسری اعلام کرد. برای افزایش نرخ مطالعه در جامعه باید همه نهادهای آموزشی کشور از جمله: آموزش وپروش ، وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و رسانه های ملی مانند صداوسیما تلاش کنند.  یکی دیگر از علل نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور، بی توجهی خانواده ها به این امر است. برای بالابردن نرخ مطالعه دانش آموزان باید از کودکی بین کودک و کتاب ارتباط و انس برقرار کرد. از سویی دیگر باید خانواده ها از همان ابتدای آموزش و تربیت کودکان، آنها را با کتاب آشنا نمایند. چرا که کودک، بسیاری از رفتارها را از والدین شان تقلید می نمایند و آنها را الگو قرار می دهند.  مطالعه کتاب در جامعه ما به یک فرهنگ عمومی و امر گسترده مبدل نشده است و کمبود وقت و فرصت و مسائل اقتصادی در مطالعه کتاب تاثیر زیادی دارد صداوسیما کشورمان می تواند نقش بسیار مهمی در افکار عمومی برای توسعه و نشر فرهنگ مطالعه ایجاد نماید. صداوسیما می تواند هر هفته در برنامه ای مشخص و معین با معرفی کتاب های تازه و مفید، تهیه فیلم، مصاحبه، گزارش و میز گردهای دائمی نقش موثری در توسعه فرهنگ کتابخوانی درجامعه ایفاء کند. برپایی نمایشگاههای کتاب، ارائه کتاب های مناسب و مفید و اهداء کتاب به کتابخانه های آموزشگاهی، بکارگیری نیروهای مختصص (کتابداران متخصص) در کتابخانه های مدارس و ایجاد مراکز چند رسانه ای در آموزشگاههای کشور در ایجاد فرهنگ مطالعه بسیار مفید و موثرند. انتخاب کتابهای مناسب ، مجموعه سازی کتابخانه ها بر اساس نیاز سنجی های اطلاعاتی نیز برافزایش نرخ مطالعه در سطوح مختلف کتابخوانی در جامعه موثر و مفید خواهد.  یادمان باشد سنگ بنای جامعه ی مبتنی بر دانایی و علم محوری ، مطالعه و اطلاعات می باشد و با دانش ، اطلاعات و بینش قوی می توان در مقابل شیره های نوین استعمار قدرت های استکباری قدعلم کرد. به راستی اگر در جامعه ایرانی، فرهنگ مطالعه و نیاز به دانستن نهادینه شود، آیا می توان تصور نمود که روزی کشوری اجنبی در خیالاتش هم ما را اسیر و گرفتار کند؟ بیائیم از همین امروز ساعتی از زندگی مان را به مطالعه ی علاقمندی هایمان بپردازیم؛ حتی یک صفحه ی روزنامه ، کتاب و ..... بیاد داشته باشیم که مطالعه هر نوشته ای، باید ما را به اندیشیدن وادار نماید نه اینکه به جای ما فکر کند.