دکتر حجت الله زمانی و دکتر روحان رخشایی از اعضای هیأت علمی دانشکده علوم پایه دانشگاه گیلان در فاز آزمایشگاهی توانستند یک نوع آلاینده خطرناک دارویی را با استفاده از میکروارگانیسم‌ها و نانوذرات اکسید آهن از محیط آبی حذف کنند.
ورود ترکیبات سمی موجود در صنایع دارویی، به ویژه داروهای شیمی‌درمانی به اکوسیستم از طریق پساب، تهدید کننده سلامت انسان، جانوران و گیاهان است از این رو روش‌های مختلفی برای حذف این ترکیبات از پساب ارائه شد است.
استفاده از میکروارگانیسم‌ها برای حذف این آلاینده‌ها مورد توجه برخی محققان این حوزه قرار گرفته است. محققان دانشگاه گیلان در فاز آزمایشگاهی روشی را در این زمینه عرضه کردند.
دکتر حجت الله زمانی از محققان این طرح و عضو هیات علمی دانشگاه گیلان، بازدهی نسبتاً پایین استفاده از موجودات زنده جهت حذف برخی از آلاینده‌های دارویی را از معایب اصلی این روش دانست و افزود: در این طرح به منظور افزایش کارایی این روش از نانوذرات اکسید آهن استفاده شد.
وی با تاکید بر اینکه بازدهی این فرایند در حضور نانو ذرات تا ۸۰ درصد افزایش نشان داد، ادامه داد: ازآنجایی که میکروارگانیسم‌ها قابلیت بالایی در حذف ترکیبات آلاینده از محیط‌های آبی از خود نشان می‌دهند، در این پژوهش از میکروارگانیسم‌های تثبیت شده بر روی بسترهای پلیمری جهت حذف داروی "سیتوتوکسیک پکلی‌تکسل" استفاده شد.
دکتر زمانی با بیان اینکه مهمترین ضعف این روش عدم دسترسی بهینه میکروارگانیسم‌ها به ماده سمی هدف است، خاطر نشان کرد: برای برطرف کردن این عیب از قابلیت نانو ذرات اکسید آهن جهت افزایش غلظت موضعی دارو و افزایش دسترسی میکروارگانیسم‌ها به دارو استفاده شد.
عضو هیات علمی دانشگاه گیلان در این باره توضیح داد: حضور نانوذرات اکسید آهن موجب می‌شود تا این نانوذرات از طریق گروه‌های عاملی خود با مولکول‌های دارو پیوند برقرار کرده و منجر به افزایش غلظت این مولکول‌ها در محل حضور میکروارگانیسم‌ها شوند. بنابراین دسترسی میکروارگانیسم‌ها به مولکول‌های دارو بیشتر شده و بازدهی فرایند حذف بالاتر می‌رود.
به گفته وی نانومتری بودن اندازه ذرات منجر به افزایش سطح در دسترس برای واکنش خواهد شد.
زمانی اضافه کرد: بازدهی حذف میکروبی داروی پکلی‌تکسل در غلظت بهینه نانوذرات، ۱۰ میلی‌گرم بر لیتر، به میزان ۸۰ درصد گزارش شده‌است. همچنین افزایش دما سرعت این فرایند را افزایش می‌دهد.
این طرح از سوی دکتر حجت الله زمانی و دکتر روحان رخشایی از اعضای هیأت علمی دانشگاه گیلان و مهندس سید رضا گراکویی مدیر آزمایشگاه میکروبیولوژی شرکت تولیدی دارویی سبحان انکولوژی اجرایی و نتایج آن در مجله Journal of Hazardous Materials با ضریب تأثیر ۶.۰۶۵ منتشر شده است.
