در شرح رخدادهای مختلف واقع شده در ماه ربيع الاول مي‌خوانيم؛

شب اول ربيع الاول:

اين شب به نام «ليلة المبيت» مزين است، در اين شب يک حادثه مهم تاريخى واقع شده است؛ در سال سيزدهم بعثت، رسول خدا(ص) از مکه به قصد هجرت به سوى مدينه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گرديد و اميرمؤمنان حضرت على(ع) براى اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر آن حضرت خوابيد و مشرکان قريش که خانه رسول خدا(ص) را محاصره کرده بودند، به گمان آن که ايشان در بستر آرميده است، تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشيرهاى برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه(ص) را بکشند، حضرت على (ع) را ديدند که از آن بستر برخاست، بدين ترتيب، پيامبر گرامی اسلام(ص) در فرصتى مناسب خود را از چنگال مشرکان قريش نجات داد و امام علي(ع) نيز با اين فداکارى، عشق، علاقه و برادرى خود را نسبت به ايشان نشان داد؛ اين در حالى بود که هر زمان ممکن بود کسى را که در آن بستر خوابيده بود به قتل برسانند.

بنابراين آيه شريفه «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَئُوفٌ بِالْعِبادِ; (سوره بقره، آيه 207) بعضى از مردمِ (با ايمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودى خدا مى فروشند; و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حق اميرالمومنين (ع) نازل شد.

سال هجرت رسول خدا (ص) مبدأ تاريخ مسلمانان است و تحولى عظيم در جهان اسلام روى داد.

روز هشتم ربيع الاول:

در روز هشتم اين ماه در سال 206 هجری قمري، شهادت امام حسن عسکرى(ع) طبق روايتى واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزمان، حجه بن الحسن ـ عجل الله تعالى فرجه الشريف ـ آغاز گرديد.

روز دهم ربيع الاول:

روز ازدواج رسول خدا (ص) با حضرت خديجه کبرى(ع) است به همين مناسبت روزه اين روز به عنوان شکرگزارى مستحب شمرده شده است.

روز دوازدهم ربيع الاول:

اين روز مطابق نظر مرحوم شيخ کلينى و مسعودى و همچنين مشهور ميان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبى مکرم اسلام حضرت محمد (ص) است.

همچنين در اين روز، رسول خدا (ص) بعد از 12 روز که مسير راه ميان مکه و مدينه را پيمودند وارد مدينه شدند و نيز روز انقراض دولت بنى مروان در سال 132 هجری قمری است.

روز چهاردهم ربيع الاول:

در سال 64 هجری قمری در چنين روزى، يزيد بن معاويه به هلاکت رسيد.

وى پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنايات عظيمى بود - که مهمترين آن واقعه کربلا و شهادت حضرت ابى عبداللّه الحسين (ع) و يارانشان است - در سن سى و هفت سالگى در منطقه «حوران» زندگيش به پايان رسيد; جنازه اش را در دمشق دفن کردند، ولى اکنون اثرى از آن نيست.

شب هفدهم ربيع الاول:

طبق روايات مشهور شيعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبياء رسول معظم اسلام (ص) است و شب بسيار مبارکى است.

همچنين يکسال قبل از هجرت رسول خدا (ص)، در چنين شبى معراج آن حضرت صورت گرفت.

روز هفدهم ربيع الاول:

همان گونه که گفتيم مشهور ميان علماى اماميه آن است که روز هفدهم ربيع الاول، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبداللّه (ص) است و معروف آن است که ولادتشان در مکه معظمه، واقع شده است و زمان ولادت آن حضرت هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سال عام الفيل بوده است. (عام الفيل سالى است که ابرهه با لشکرش که بر فيل سوار بودند به قصد تخريب کعبه آمد، ولى همگى نابود شدند و پيامبر مکرم اسلام در همان سالی به دنيا آمدند که اين رخداد به وقوع پيوست).

همچنين در چنين روزى در سال 83 هجرى قمرى، ولادت امام صادق (ع) واقع شده است و از اين جهت نيز بر اهميت اين روز افزوده شده است.

اعمال ماه ربيع الاول:

اعمال مشترک اول هر ماه:

دعاى هنگاه رويت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترک اول هر ماه قمری هستند که مي‌توانيد برای مشاهده شرح و کيفيت انجام آنها به نشانی اينترنتی زير مراجعه کنيد:

http://persian.makarem.ir/prayer/?gid=267

روز اول ربيع الاول:

علما گفته اند مستحب است، به شکرانه هجرت موفقيت آميز رسول خدا (ص) اين روز را روزه بگيرند و صدقه و انفاق و احسان کنند و همچنين زيارت آن بزرگوار، در اين روز مناسب است.

مرحوم «سيد بن طاووس»، دعايى را براى اين روز در کتاب اقبال نقل کرده است.

روز دوازدهم ربيع الاول:

در اين روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول بعد از خواندن سوره حمد، سه مرتبه سوره «قل يا ايها الکافرون»(سوره کافرون) و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل هو الله احد»(سوره توحيد) خوانده مي‌شود.

روز هفدهم ربيع الاول:

همان گونه که قبلا گفته شد اين روز مطابق نظر مشهور علماى اماميه، روز ولادت رسول خدا (ص) و همچنين ميلاد امام صادق (ع) است و روزی است بسيار مبارک که داراى اعمالى است:

1) غسل؛ به نيت روز هفدهم ربيع الاول.

2) روزه؛ که براى آن فضيلت بسياری نقل شده است، از جمله در رواياتى از ائمه معصومين(عليهم السلام)آمده است: کسى که اين روز را روزه بدارد، خداوند براى او ثواب روزه يکسال را مقرر مى فرمايد.

3) دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مؤمنان و به زيارت مشاهد مشرفه رفتن (اماکن زيارتي).

4) زيارت رسول خدا (ص) از دور و نزديک; در روايتى از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زيارت کند مانند کسى است که به هنگام حياتم به سوى من هجرت کرده باشد، اگر نمى توانيد مرا از نزديک زيارت کنيد، از همان راه دور به سوى من سلام بفرستيد (که به من مى رسد).

5) زيارت امير مؤمنان، حضرت على (ع) نيز در اين روز مستحب است با همان زيارتى که امام صادق (ع) در چنين روزى کنار ضريح شريف آن حضرت (ع) ايشان را زيارت کردند.

متن اين زيارتنامه را مي‌توانيد با مراجعه به نشانی اينترنتی زير مطالعه کنيد:

http://persian.makarem.ir/prayer/?gid=217

6) تکريم، تعظيم و بزرگداشت اين روز بسيار بجا است، مرحوم «سيد بن طاووس»، در کتاب اقبال، در تکريم و تعظيم اين روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبى اکرم (ص) سفارش بسيار کرده است. بنابراين، سزاوار است مسلمانان با برپايى جشن ها و تشکيل جلسات، هرچه بيشتر با شخصيت نبى مکرم اسلام (ص)، سيره و تاريخ زندگى ايشان آشنا شوند و از آن، براى ساختن جامعه‌اى اسلامى و محمدى بهره کامل گيرند.

منابع:

ـ مفاتيح نوين، آيت‌الله ناصر مکارم شيرازی و همکاران، نوبت و سال چاپ: بيست و دوم 1389، ناشر:انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع).

ـ پايگاه اينترنتی آيت‌الله العظمی ناصر مکارم شيرازی.