دومین نشست از سلسله جلسات کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظرۀ دانشگاه گیلان در سال 1401 با موضوع  ارائه مدلی جهت به‌روز رسانی سیستم‌های نظارتی متناسب با ناهنجاری‌های بازار در بورس اوراق بهادار تهران روز چهارشنبه، 23 شهریورماه در اتاق شورای دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار شد و دکتر مهرداد صدرآرا، عضو هیات علمی گروه اقتصاد و حسابداری، به عنوان صاحب کرسی به ارایه مطالب خود پرداخت.

دکتر صدرآرا ضمن ذکر تجربیات عینی از فعالیت در اداره نظارت بر ناهنجاری‌های بازار بورس تهران هدف از پژوهش حاضر را  ارائه یک ساختار زیربنایی برای محققین و فعالان حوزه نظارت برای طراحی، کاربرد، مقایسه و ارزیابی سیستم­های نظارتی موجود در بورس اوراق بهادار تهران عنوان کرد و چارچوب پیشنهادی این پژوهش را در حکم نقشه راهی برای پژوهشگران و فعالان بازار توصیف نمودند تا عملکردشان را با بافت­های موجود در سیستم­های نظارتی، ابزارهای موجود و همچنین نحوه مدیریت بازارها انطباق دهند.

در این راستا، تبیین انواع تخلف ­های رایج در بازارهای اوراق بهادار دنیا، شناخت آن در بورس‌های اوراق بهادار در ایران و اولویت‌بندی تخلفات با تفکیک در شرکت­های کوچک و بزرگ در کنار   ارزیابی میزان اثرگذاری ناهنجاری ها و تخلفات شناسایی شده بر کارایی بورس اوراق بهادار تهران به عنوان اهداف پژوهش مورد اشاره قرار گرفت. وی ضمن بیان این نکته که هدف در بازار کسب سود می و انتفاع از فعالیت تجاری می‌باشد دو نوع دو نوع ناهنجاری رایج را برشمرد که عبارتند از ناهنجاری‌های بازار یا در واقع اعوجاج‌هایی در بازده که با فرضیه بازار کارآمد (EMH) در تناقض هستند و ناهنجاری‌های قیمت‌گذاری که زمانی اتفاق می‌افتند که به عنوان مثال، قیمت یک سهام - متفاوت از قیمتی است که مدل های موجود آن را پیش‌بینی می‌کند.

بر همین اساس، بر دو فاکتور حائز اهمیت تحت عناوین دستکاری و تقلب در بازار و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی تاکید گردید که در دو سطح شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک تقسیم‌بندی شده بوداند. جهت دستیابی به اهداف پژوهش، گزاره­هایی از طریق طرح پرسشنامه  مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت، ‌این گزاره‌ها شامل سؤال‌های پژوهش بودند که با توجه به تحلیل محتوایی پژوهشگران مبتنی بر مصاحبه با خبرگان بورس اوراق بهادار تهران و همچنین ارزیابی پرسشنامه­های ارسالی به ادارات نظارت بر بورس­ها انجام می‌پذیرد که به شرح زیر بودند:

1. عوامل تأثیرگذار بر وقوع تقلب و دستکاری معاملات در بورس اوراق بهادار تهران چیستند و کدامیک در اولویت قرار دارند؟
2. اولویت نظارت بر معاملات اوراق بهادار به تفکیک شرکت‌های بزرگ و کوچک به چه ترتیبی خواهد بود؟

در پایان نیز مدل پیشنهادی پژوهش ارائه شد در واقع ناهنجاریهای مربوطه به چهار گروه بزرگ رفتارهای تخریب کننده نظم بازار، دستکاری معامله، سوءاستفاده از مکانیسم بازار و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی تقسیم می‌شدند که این چهار مورد خود به دو عنوان وقوع دستکاری قیمت و تقلب در بازار و نیز افزایش عوامل کمی بیانگر وقوع تخلف در اراه نظارت بر بازار منتج می‌شدند. ارزیابی کارای بازار و اثر بخشی اقدامات نظارتی نتیجه نهایی مدل مزبور بود که می‌تواند به عنوان نقشه راهی برای ناظران فعال در این حوزه مورد استفاده قرار  گیرد.

پس از پایان ارائه پژوهش توسط دکتر صدرآرا، دکتر غلامرضا محفوظی و دکتر یاسر رضایی پینه نویی به عنوان ناقد به طرح نظرات و نقد کرسی مربوطه پرداختند.  مسایلی همچون بررسی انواع مختلف ناهنجاریها از جمله مواردی که ناخواسته و بدون تعمد رخ می‌دهند و نمی‌توان آنها را تخلف نامید مورد توجه قرار گرفت.