مقام معظم رهبری به دفعات بر لزوم بهره‌برداری بهینه از مجموعه منابع کشور برای حرکتی منظم و پیوسته از وضعیت موجود به جایگاه علمی آرمانی، در قالب نقشه جامع علمی کشور تأکید کرده‌اند. بر این اساس دانشگاه‌ها باید ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خود را به سمت تحقق اهداف، راهبردها و اولویت‌های نقشه جامع علمی سوق داده تا با توکل بر اراده لایزال الهی وضعیت مطلوب علم و فناوری در افق 1404 محقق شود.

در همین رابطه مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور بررسی اقدامات و برنامه‌های دانشگاه‌های مختلف کشور به گفتگو با دکتر احمد رضی رئیس دانشگاه گیلان پرداخت که توجه شما خوانندگان را به این گفتگو جلب می نمائیم.

 دانشگاه گیلان چه ظرفیت‌هایی برای اجراسازی نقشه جامع علمی کشور دارد؟

دانشگاه گیلان با بیش از 550 عضو هیئت علمی ثابت و بالغ بر 16 هزار دانشجو در مقاطع تحصیلی متنوع، به عنوان یکی از ده دانشگاه جامع بزرگ کشور دارای ظرفیت‌های بالقوه گسترده‌ای در تحقق اهداف و اولویت‌های مندرج در نقشه جامع علمی است. دانشگاه گیلان که در سال گذشته و به منظور تسریع در تحقق اسناد بالادستی کشوری برنامه راهبردی خود را به تصویب هیئت امنا رساند، به تأسی از ارزش‌های بنیادین و ویژگی‌های اصلی نقشه جامع و در راستای اهداف کلان آن، چند هدف و راهبرد کلان را دنبال می‌کند.

ايجاد تحول در كميت و كيفيت دانشجويان ورودي، شاغل به تحصيل و دانش آموخته؛

گسترش كمي و كيفي دوره‌هاي تحصيلات تكميلي و متحول کردن دوره‌هاي كارشناسي؛

گزينش مناسب و ارتقاء كيفي اعضاء هيئت علمي و توسعه توان ايشان به سوي پژوهش محوري؛

توسعه مراكز تحقيقاتي، پژوهشي و فناوري و گسترش كمي و ارتقاء كيفي پژوهش در همه ابعاد و زمينه‌ها (از جمله پژوهش‌هاي بنيادي و كاربردي با توجه به نيازهاي اساسي جامعه و كشور)؛

و ايجاد فضاي مناسب و نيز ارائه امكانات براي رشد و تعالي معنوي همه اعضای خانواده دانشگاه، این اهداف و راهبردها را تشکیل می‌دهند.

از آنجا که وجود تنوع در رشته‌های علمی، دانشگاه گیلان را در زمره دانشگاه‌های جامع قرار داده است، این دانشگاه ظرفیت‌های زیادی در اجرای نقشه جامع علمی دارد. این ظرفیت‌ها شامل پوشش درصد بالایی از اولویت‌های اول تا سوم مذکور در حوزه‌های فناوری، علوم پایه و کاربردی، علوم انسانی و هنر است. دانشگاه گیلان با تأکید بر رویکرد مزیت‌محوری، نیازمحوری، مرزشکنی و آینده‌نگری درصدد تربیت متخصص مورد نیاز و رفع مشکلات استانی در وهله اول و سپس ملی و فراملی در مرحله بعدی است.

دانشگاه گیلان در شاخص‌های سهم تحصیلات تکمیلی (40 درصد) و همچنین سرانه تولید مقالات علمی به نسبت استان (سالانه بیش از 2 هزار مقاله علمی) از کمیت‌های مطلوب علم و فناوری نقشه جامع پیشی گرفته و نام آن در فهرست یک درصد دانشگاه‌های برتر دنیا قرار دارد. دانشگاه گیلان با تجهیز زیرساخت‌های پژوهشی، افزایش تعاملات بین‌المللی و نقش‌آفرینی گسترده در عرصه استانی، در راستای اهداف کمی و کیفی گام برداشته و می‌تواند سهم به سزایی در اجرای نقشه جامع داشته باشد.

 تا به حال چه اقداماتی در دانشگاه گیلان و در راستای اجرای نقشه جمع علمی کشور انجام شده است؟

مهم‌ترین اقدامی که دانشگاه در راستای اجرای نقشه جامع علمی باید انجام دهد ترجمان آن به برنامه راهبردی است. با تحلیل و تفسیر رویکردها و جهت‌گیری‌های اصلی نقشه و تبدیل و تسری آن به حوزه‌های کارکردی دانشگاه در قالب برنامه راهبردی، اولین و مهم‌ترین قدم را دانشگاه گیلان در این راستا برداشته و سند راهبردی خود را به تصویب هیئت امنا رسانده است؛ که این اقدام به فعالیت‌ها و منابع فکری و سرمایه‌های انسانی دانشگاه انسجام می‌بخشد. گام بعدی نقش‌آفرینی گسترده استانی و در مرحله بعد بین‌المللی است که در دو سال گذشته اقداماتی مؤثر در این راستا صورت گرفته و بسترهای لازم برای ایفای نقش دانشگاه کارآفرین از جمله تشکیل کانون‌های شکوفایی و خلاقیت، ایجاد مرکز رشد، برگزاری استارتاپ ویکند، ایجاد کمیته دستگاهی حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی و ساماندهی تجهیزات آزمایشگاهی فراهم شده است. همچنین دوره‌های پسادکترا در این دانشگاه راه‌اندازی شد.

در آینده چه برنامه‌هایی برای این منظور دارید و آیا پیش‌بینی درازمدتی در خصوص اهداف و وظایف دانشگاه گیلان در راستای نقشه جامع علمی صورت گرفته است؟

بی‌شک با وضعیت مطلوب علم و فناوری مندرج در نقشه جامع هنوز فاصله زیادی وجود دارد و این امر ضرورت بسیج منابع و امکانات کل کشور را می‌طلبد. با توجه به اینکه دانشگاه گیلان در برنامه راهبردی خود اهداف نقشه جامع علمی را مدنظر قرار داده است، پیش‌بینی و برآورد خود از وظایف آتی را انجام داده و در قالب برنامه‌های عملیاتی و راهبردی سالانه آن را مدنظر قرار داده است.

از جمله عنوان‌ها و محورهای کلیدی که در آینده پیگیری و برای تحقق آن تلاش خواهد شد می‌توان به مواردی همچون توجه بیشتر به مهارت‌محوری و تجدیدنظر در سرفصل‌های دروس با هدف یادگیری مبتنی بر دانش و نه صرفاً یادگیری حافظه‌محور و همچنین توجه به اقتصاد دانش‌بنیان با تأکید بر حمایت از فعالیت‌های نوآورانه و کارآفرینی ـ که از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز اقتصاد مقاومتی است ـ اشاره کرد.

کاربردی‌سازی علوم انسانی، هدایت پژوهش‌های دانشگاه به سمت حل مشکلات جامعه و برآوردن نیازهای واقعی جامعه، بهسازی محیط به منظور افزایش بهره‌وری و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های پژوهشی موجود، توسعه و توانمندسازی منابع انسانی و ایجاد و حفظ قدرت رقابتی در ارائه خدمات از دیگر اهداف و برنامه‌های آتی ماست.

اگر در پایان نکته‌ای در خصوص اجرای نقشه جامع و موانع احتمالی آن دارید بفرمایید!

موضوع بسیار مهمی که سزاوار است مورد تأکید قرار گیرد، این است که اجرای ناقص سیاست‌ها از مشکلاتی است که کشورها با آن مواجه هستند. دلیل عمده آن هم یکی وجود عوامل بازدارنده در سطوح مختلف است و دیگری عدم ایجاد یک نظام پایش مستمر و ارزیابی عملکرد نهادهای درگیر و تعیین سهم هر کدام از نهادهای ذیربط در تحقق بخشیدن به سیاست‌های ابلاغی.

اجرا و تحقق نقشه جامع علمی کشور نیز از این امر مستثنی نیست. از مهم‌ترین موانع موجود در اجرای نقشه جامع می‌توان به معضل اولویت‌گذاری اشاره کرد؛ به گونه‌ای که همه اهداف و راهبردها از اولویت یکسانی برخوردار هستند و یک نظام اولویت‌بندی برای آن طراحی نشده است.

نکته دیگر نبود یک نظام تقسیم کار ملی در تفکیک و تعیین نقش هر یک از نهادهای درگیر در اجرای نقشه جامع علمی کشور است؛ به گونه‌ای که میان سیاست‌گذاران شبکه‌سازی رخ نداده و نگاهی فرابخشی برای این امر دیده نشده است.

یک مانع مهم دیگر عدم انطباق‌پذیری سیاست‌ها با چالش‌های روز است که نمود آن در عمل را می‌توان در عدم به‌روزرسانی اولویت‌ها در پنج سال گذشته دید. بنابراین بایستی توسط ستاد راهبری نقشه جامع علمی، اولویت‌ها به‌روزرسانی شده و مورد تجدیدنظر قرار گیرند.

امید است که با رفع موانع و مشکلات سد راه تحقق نقشه جامع، در دستیابی به وضعیت مطلوب علم و فناوری در افق 1404 موفق باشیم.

مطلع شدن از آخرین اخبار و رویدادهای دانشگاه گیلان در  کانال تلگرام دانشگاه http://telegram.me/university_of_guilan