امام علی بن حسين بن علی بن ابيطالب عليه السلام مشهور به سجاد، چهارمين امام شيعيان بنا به قولی مشهور، در پنجم شعبان سال 38 هجری قمری متولد شدند. امام زين العابدين فرزند امام حسين (ع) و شهربانو، دختر يزگرد سوم پادشاه ايران، بود که در زمان فتح ايران توسط مسلمين به اسارت گرفته شدند و سپس بر اساس انتخاب خودشان به عقد حسين ابن علی (ع) در آمدند. امام زين العابدين عليه السلام زمانی ديده به جهان گشود که زمام امور در دست جد بزرگوارش امام علی بن ابيطالب عليه السلام بود. آن حضرت 3 سال از خلافت علوی و حکومت چند ماهه امام حسن عليه السلام را درک کرد. امام سجاد عليه السلام در عاشورای سال 61 هجری قمری حضور داشت و در آن واقعه به صورتی معجزه آسا نجات يافت و پس از شهادت پدرش امام حسين عليه السلام مسئوليت زمامداری شيعيان از جانب خدا بر عهده او گذاشته شد.

هر که کرامت و بزرگوارى نفس داشته باشد، دنيا را پَست انگارد. امام سجاد (ع)

رسالتها در عصر امام سجاد عليه السلام:

مردم مسلمان عصر امام عليه السلام به علت تبليغات و فعاليتهای سياسی و فرهنگی حکومتهای نامشروع در برابر حقايق سياسی و مذهبی در نهايت جهالت و بی دينی به سر می بردند. بدعتها و عقايد گمراه کننده و باطل به عنوان احکام و عقايد مذهبي، مورد اعتقاد و عمل مسلمانان قرار گرفته بود. در چنين شرايطي، بزرگترين و مهمترين مسئوليت امام سجاد عليه السلام، احيای مجدد اسلام ناب محمدی (ص)، تبيين جايگاه امامت و رهبری اهل بيت عليه السلام، مبارزه با جهالت سياسی و مذهبی مردم و تربيت مجاهدان واقعی بود. امام عليه السلام می بايد در برابر حقايق سياسی اسلام روشنگری می کردند بويژه که درباره امامت و رهبری و افشاگری عليه حکومتهای غاصب و ظالم و ترويج فرهنگ جهاد و شهادت لازم بود که شيعيان و مسلمانان را برای مبارزه و جهاد عليه ظلم، بدعت و گمراهی آماده می ساختند. آن حضرت موفق شدند که در سخت ترين شرايط و با استفاده از ظريفترين شيوه های تبليغاتی و مبارزاتي، در اهداف خويش موفق و پيروز شوند.

خشنودى از پيشامدهاى ناخوشايند، بلندترين درجه يقين است.                                                                        امام سجاد (ع)

نقش امام سجاد در تربيت موالي:

"موالي" يعني: عده ای از ايرانيان که به عراق آمده و در آنجا با تشيع آشنا شده. همچنين از جمله موضوع شايع در قرن اول و دوم هجری تربيت موالی بود. اين افراد عمدتاً به علت داشتن استعداد مناسب و نيز آمادگی کسب علم و نيز با احساس ضعفی که ايشان در برابر عرب ها داشتند و درصدد بودند که آن را جبران کنند، به خوبی در زمينه حديث کار کردند و در نتيجه توانستند در مدت زمانی کوتاه از فقها و محدثين مراکز عمده اسلامی شوند. اين افراد در خانواده های مختلف عرب، تربيت شده بودند که طبعاً انگيزه های سياسی و مذهبی جاری و مرسوم در آن قبايل و عشيره ها، به اينان نيز سرايت کرده بود، به ويژه کوفه، بيشتر گرايش شيعی داشت و "موالي" آن نيز چنين بودند، از اين رو اهل بيت عليهم السلام نيز از اين ويژگی برای تربيت موالی استفاده کردند. در اين ميان، سياست علی بن الحسين عليه السلام شايان توجه بسيار است. امام می کوشيد تا در مدينه، با تربيت طبقه "موالي"، راه را برای آينده باز کند. و اسلام صحيح و سليم را به آنان (که زمينه کافی داشتند) انتقال دهد، پس با شخصيتی که امام داشت به شايستگی می توانست در روحيه موالی اثر بگذارد و احساسات شيعی را به آنان انتقال دهد.