به مناسبت سالروز فتح تهران به دست مشروطه خواهان نشست تخصصی با این محوریت با حضور جمعی از پژوهشگران گیلان شناس در پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان برگزار شد و در این نشست درباره ویژگی های این فتح بزرگ و تأثیر آن در حرکت و جهت گیری مشروطه بحث و تبادل نظر شد.
در این نشست که با حضور دکتر فریدون شایسته، هوشنگ عباسی، رضا نوزاد و تعدادی از علاقه مندان به پژوهش های گیلان شناسی برگزار شد، هوشنگ عباسی طی سخنانی به نقش گیلانیان در مشوطه اشاره کرد و گفت: چهار تن از مشروطه خواهان گیلان به نامهای ملا عزیز شریعتمدار طالشی، یوسف خان سرتپ جوبنهای، کاظم خان نوکام (کمیسر نظمیه) کمیسر و صالح خان رسدچی باشی مژده ای (افسر امنیه) جزو نخستین شهدای مشروطیت هستند. این چهار تن در صحرای ناصریه رشت اعدام شدند و متاسفانه به طرزی فجیع دفن شدند و تا سالها مهجور ماندند.
دکتر شایسته نیز در سخنانی با توجه به اهمیت روایت های تاریخی و تاثیر تاریخ در آموزش نسلها گفت: تاریخ عنصری سازنده به نام تجربه با خود دارد که آینه آینده است وی سپس به روایت تاریخی واقعه فتح تهران پرداخت و گفت: در بحث تاریخی فتح تهران سعدالدوله برای تطمیع مشروطه خواهان گیلان در کرج مستقر شد و با دیدن قوای آزادی خواه گیلان تلاش کرد آنها را تطمیع کند تا سلطنت محمدعلی شاه اندکی بیشتر دوام بیاورد، اما تلاش او به نتیجه نرسید و مبارزان بعد از دو روز جنگ در 24 تیرماه به پیروزی رسیدند. وی گفت: محمدعلی شاه به دلیل آگاهی از شرایط سختی که پدید آورده بود و ترس از مجازات یک‌روز پس از این پیروزی به سفارت روسیه پناه بردد و سعدالدوله به سفارت روسیه رفت. وی پیشنهاد داد در باره این اتفاق بزرگ و تاثیر گذار علاوه بر تحقیقات انجام شده کارهای دیگری صورت گیرد. وی با ابراز تاسف در باره نقش گیلان در این حرکت بزرگ تاریخی گفت: پس از یکصد و سیزده سال،از فتح تهران، متاسفانه نقش برجسته گیلان و مجاهدین و آزادی خواهان گیلانی در انقلاب مشروطه وبه ویژه دوران استبداد صغیر، واقعه مهم فتح تهران، مهجور و مغفول مانده است و آن چنان که باید و شاید،در منابع موجود به این مسئله پرداخته نشده است . اگر بخواهم بین میزان و اهمیت نقش اردوی گیلان و ایل بختیاری در قضیه تاریخی فتح تهران، به صورت نسبت و درصد بگویم،این نسبت ۸۰ به ۲۰ است .
ولی متاسفانه،در منابع تاریخی دوره مشروطه،به طور واضح وروشن،این نقش برجسته،چنان بازتاب داده نشده است.ایجاد تشکیلات مدرن،اصرار بر اجرای قانون اساسی مشروطه،پیشنهاد ایجاد مجلس شورای ملی،ایجاد شوراهای ایالتی و ولایتی و....نمونه هایی از نقش مردم گیلان در دو دوره نهضت مشروطه،پیش وپس از دوره استبدادصغیر بود.با توجه به نقش جدی وخطیر مردم گیلان در ادوار مشروطه،متاسفانه ما امروزه،فاقد خانه مشروطه موزه مشروطه و مرکز اسناد مشروطه هستیم. بنابراین بر عهده همه ماست که به این مهم بپردازیم و روشنگری کنیم .
