احمد سمیعی گیلانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران لیسانس و از دانشکده ادبیات آن دانشگاه، در رشته زبانشناسی همگانی، فوقلیسانس گرفت. او در سال ۱۳۲۱ به خدمت راهآهن درآمد و در سمتهای گوناگون تا معاونت دفتر مرکزی خدمت کرد و در سال ۱۳۵۶ بازنشسته شد. وی در این بین، دو سال با سازمان لغتنامه دهخدا همکاری میکرد و در مؤسسه انتشارات فرانکلین و سپس در سازمان ویرایش و تولید فنی دانشگاه آزاد به ویراستاری اشتغال داشت. در همین دوران به دعوت استاد زرّینکوب، مدتی در دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت معلم و همچنین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به تدریس پرداخت.
در سالهای پس از انقلاب نیز در بنگاه ترجمه و نشر کتاب، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انتشارات سروش، مرکز نشر دانشگاهی و بنیاد دائرةالمعارف به ویراستاری مشغول بود. همچنین، در دانشگاه گیلان، دانشگاه آزاد (واحد رشت) دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران و قم، آیین نگارش و ادبیّات فارسی تدریس کرد. وی در همین دوره به عضویت شورای عالی ویرایش صداوسیما برگزیده شد.
آثار ترجمه:
دلدار و دلباخته، اثر ژرژ سانْد – خیال پروری ها، اثر ژان ژاک روسو — سالامبو، اثر گوستاو فلوبِر — برادرزاده رامو، اثر دیدرو — هنرپیشه کیست؟ — چیزها، اثر ژرژ پِرِک — چومسکی اثر جان لایِنْز — ساختهای نحوی، اثر چومسکی — کنفوسیوس، اثر یاسپِرس — مسیح، اثر یاسپِرس — دیدرو، اثر پیتِر فرانس — داتا گنجبخش، اثر پروفسور شیخ عبدالرّشید — تتبّعات (گزیده) همراه با شرح احوال و آثار نویسنده، اثر مونْتِنْی — زیباشناسی، اثر ژان بِرتلمی، ترجمه و تحشیه — هزیمت "شکست رسوای امریکا در ایران" اثر ویلیام لوئیس و مایْکِل لِهدین — جهانبینی در ایران پیش از انقلاب "تحلیل ادبی آثار چند نویسنده در بافتِ تاریخ افکار" اثر کلاوس پدرسن.
آثار تالیفی:
آشنایی با ادبیات عصر اشکانی و ساسانی "نگاشتهها و نوشتههای زبانهای ایرانی دوره میانه" آیین نگارش – شیوهنامه دانشنامه جهان اسلام – نگارش و ویرایش – آشنایی با زبانشناسی (کلیات و واجشناسی) – گُلگشتهای ادبی و زبانی (مجموعه مقالات، دفتر اول) – گلگشتهای ادبی و زبانی (مجموعه مقالات، دفتر دوم) ترجمه بیش از صد مدخل در فرهنگ آثار ششجلدی – تألیف مقالاتی، ذیل چند مدخل، در فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی – همچنین مقالات گوناگون از او در نقد و تحقیق ادبی و آداب و فنون ویراستاری و تعلیم و تربیت و افکار فلسفی در مجلات و نشریات سپیده فردا، پیک جوانان، کتاب امروز، ماهنامه آموزش و پرورش، فرهنگ و زندگی، پیام (یونسکو)، قُقنوس، پویه، رودکی، الفبا، سروش، نشر دانش، معارف، زبانشناسی، کیهان فرهنگی، نگاه نو، گیلان ما، جهان کتاب، مترجم، و شماری از دانشنامهها از جمله دانشنامه ادبی، فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی همچنین در جشننامههای بیشماری به چاپ رسیده است.
احمد سمیعی گیلانی، بر زبانهای فرانسه و انگلیسی احاطه دارد و از آشنایی وسیع با جریانات ادبی ایران و جهان برخوردار است. به او پدر ویرایش در ایران لقب دادهاند که کتاب ویرایش و نگارش او بیش از ۲۰ سال است که هر سال بازنشر می شود و منبع اصلی تدریس ویرایش در دانشگاههای ایران است. این کتاب با تیراژ چندهزار تایی به چاپ بیستم رسیده است.
سمیعی مترجم و نویسندهای صاحبنام است و در سال ۱۳۷۰ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. وی مشاور علمی پژوهشگاه علوم انسانی، سردبیر نامهٔ فرهنگستان، فصلنامهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
بزرگداشت استاد احمد سمیعی گیلانی - پدر ویراستاری نوین ایران عصر چهارشنبه بیست و هشتم اردیبهشت ماه با حضور مدیران استانی و کشوری، مفاخر و فرهنگ دوستان در تالار مرکزی رشت برگزار می شود.
